ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΣΥΓΚΡΟΤΕΙ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΣΥΓΚΡΟΤΕΙ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Του Πρωτ. Γεωργίου Σούλου

Το γεγονός της Πεντηκοστής θεωρείται ως η αφετηρία της πορείας της Εκκλησίας, προς «πάντα τα Έθνη» για τον αγιασμό του ανθρώπου και της κτίσεως. Την ημέρα της Πεντηκοστής συνέβη η κάθοδος και η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, εις τους Μαθητάς και Αποστόλους, τους οποίους φώτισε το νου κα θέρμανε τον ζήλο, ώστε να γίνουν στη συνέχεια, οι διδάσκαλοι και οι διαφωτιστές του κόσμου.

Η Πεντηκοστή ήταν μια από τις μεγάλες γιορτές των Ισραηλιτών, την οποία γιόρταζαν πενήντα
ημέρες μετά την εορτή του Πάσχα, ως ανάμνηση της παράδοσης του Νόμου από το Θεό στο Όρος Σινά. Στην Ιερουσαλήμ προσέρχονταν  Ιουδαίοι, από διάφορα μέρη του κόσμου, για να γιορτάσουν την Πεντηκοστή και δια να προσκυνήσουν τον ναό του Σολομώντα.

Εκτός των Ιουδαίων, παρευρίσκονταν και άλλες εθνότητες, όπως Έλληνες, Πάρθοι, Μήδοι, Ελαμίτες, κάτοικοι της Μεσοποταμίας, της Καππαδοκίας, του Πόντου, της Ασίας, της Φρυγίας, της Παμφυλίας, της Αιγύπτου, της Κυρήνης, Ρωμαίοι πολίτες, Κρητικοί και Άραβες πού μιλούσαν διάφορες γλώσσες. Άλλοι απ' αυτούς ήταν ιουδαϊκής καταγωγής και άλλοι προσήλυτοι.

Στα ετερόγλωσσα πλήθη, που συγκεντρώθηκαν στην Ιερουσαλήμ, την ημέρα της εορτής ακούστηκε μία δυνατή βοή, η οποία προξένησε δέος και έκπληξη σε όλους. Και τότε εμφανίσθηκαν οι Απόστολοι, με θάρρος και άρχισαν να διηγούνται τα περί του Χριστού και του Θεού, μιλώντας σε διάφορες γλώσσες.

Στο απορημένο πλήθος των συγκεντρωμένων ανέλαβε να μιλήσει ο Απόστολος Πέτρος, ο οποίος ανέφερε τα όσα είχε πει ο Θεός στους Ισραηλίτες, δια του προφήτη Ιωήλ. (Πράξ. 2,14). Μετά τους μίλησε για τον Χριστό, τον οποίο, ενώ εκείνοι εσταύρωσαν, Εκείνος, ως Θεός «ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας». Οι ίδιοι οι μαθητές ήταν μάρτυρες αυτής της αλήθειας (Πράξ. 2,32). Στο τέλος κάλεσε όλους τους συγκεντρωμένους να μετανοήσουν και να βαπτιστούν στο όνομα του Χριστού, για να συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους και να πάρουν τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.

Το κήρυγμα του Πέτρου είχε, ως συνέπεια εκείνη την ημέρα, να πιστέψουν και να βαπτιστούν περίπου τρεις χιλιάδες άνθρωποι. Οι νέοι αυτοί πιστοί μαζί με τους Αποστόλους και όσους άλλους είχαν πιστέψει παλαιότερα, αποτέλεσαν τον πυρήνα της πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας, ως Σώμα Χριστού. Από τότε η ημέρα της Πεντηκοστής ονομάζεται γενέθλιος ημέρα της Εκκλησίας, η οποία άλλαξε την ζωή όλου του κόσμου. Η ημέρα της Πεντηκοστής μας υπενθυμίζει τις πλούσιες δωρεές, που δίνει το Άγιο Πνεύμα, όπως αγάπη, χαρά, ειρήνη, αγαθοσύνη κλπ., σε όσους πιστεύουν στο Θεό και συμμετέχουν στη ζωή της Εκκλησίας.

Την ημέρα της Πεντηκοστής οι φοβισμένοι μαθητές του Χριστού  μεταμορφώθηκαν, με την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, σε θαρραλέους κήρυκες του Ευαγγελίου. Εγκαινίασαν  τα βήματα της πορείας της Εκκλησίας, που με το έργο της άρχισε να αγιάζει και να μεταμορφώνει τους ανθρώπους και την ιστορία του κόσμου.

Το Άγιο Πνεύμα από εκείνη την ημέρα, όπως ο ίδιος ο Χριστός είχε υποσχεθεί στους μαθητές Του, συγκροτεί την Εκκλησία και δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους, να γνωρίσουν την αλήθεια, που είναι ο Χριστός και ο νέος τρόπος ζωής, που προτείνει στον κάθε άνθρωπο.

Το χάρισμα του Αγίου Πνεύματος είναι η αρχή της πραγματοποίησης της αποστολής των αποστόλων μέσα στην Εκκλησία. Αμέσως μετά την κάθοδο του Παρακλήτου αρχίζουν την αποστολή τους και πάνω απ' όλα το κήρυγμα.  

Την ημέρα της Πεντηκοστής το Άγιον Πνεύμα κατέστησε τους Μαθητάς μέλη του Σώματος του Χριστού και τους έδωσε την δύναμη, να διασαλπίσουν την νίκη του Χριστού εναντίον του θανάτου. Ο άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης, μιλώντας για την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος, λέγει ότι Εκείνο δεν κατέβηκε «δουλικώς, αλλά δεσποτικώς και αυτεξουσίως».

Βέβαια, όταν μιλάμε για την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος, κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, δεν εννοούμε, κάτι σαν την Ενανθρώπηση του Χριστού, αφού μόνον ο Υιός και Λόγος του Θεού Ενηνθρώπησε, αλλά εννοούμε το Άγιο Πνεύμα, ως υποστατική φανέρωση στον κόσμο, τον οποίο μεταμόρφωσε, όπως μεταμόρφωσε  τους Μαθητάς και τους έκανε από φοβισμένους και έντρομους, ζωντανά μέλη του Σώματος του Χριστού.

Την ημέρα της Πεντηκοστής το Άγιο Πνεύμα κατήλθε εξ ουρανού και εισήλθε στο Θεανθρώπινο σώμα της Εκκλησίας, παραμένοντας εις Αυτό, ως Ζωοποιός ψυχή Αυτού. Αυτό το ορατό Θεανθρώπινο σώμα της Εκκλησίας συγκροτούν οι Άγιοι Απόστολοι με την πίστη των στον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό, ως Σωτήρα του κόσμου και ως τέλειου Θεού και ως τέλειου ανθρώπου. Η κάθοδος και η καθολική  παρουσία του Αγίου Πνεύματος στο Θεανθρώπινο σώμα της Εκκλησίας έρχεται από τον Θεάνθρωπο και εξαιτίας του Θεανθρώπου Χριστού. Κάθε ενέργεια του Αγίου Πνεύματος στον κόσμο είναι εναρμονισμένη με το Θεανθρώπινο έργο του Ιησού Χριστού, για τη σωτηρία του κόσμου. Η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος μετέφερε τις δωρεές της Τριαδικής Θεότητος στην Εκκλησία και προσδιορίζει την αποστολή των Αγίων Αποστόλων, δηλαδή της Αγίας Αποστολικής πίστης, της Αγίας Αποστολικής παράδοσης, της Αγίας Αποστολικής ιεραρχίας.

Η πνευματική εκείνη ημέρα, η οποία άρχισε με την ημέρα της Πεντηκοστής, συνεχίζεται αδιάκοπα, στην Ορθόδοξη Εκκλησία με ανείπωτη πληρότητα όλων των θεϊκών δωρεών και ζωοποιών δυνάμεων. Κάθε τι στην Εκκλησία υπάρχει, εν Αγίω Πνεύματι. Ακόμα και το πιο μικρό ή το πιο μεγάλο ή και το πιο μέγιστο. Ο Χριστός  είναι η κεφαλή και το σώμα της Εκκλησίας, ενώ  το Πνεύμα το Άγιον είναι η ψυχή της Εκκλησίας. Από την αρχή της Θεανθρώπινης βουλήσεως  της σωτηρίας του ανθρώπου, το Πνεύμα το Άγιο συνδέθηκε με την Εκκλησία, καθώς Εκείνο είναι ο «του Λόγου κτίσας την σάρκωσιν».

Στην πραγματικότητα κάθε άγιο μυστήριο, καθώς και όλες οι αρετές είναι Αγιοπνευματικές ενέργειες. Το Πνεύμα το Άγιο, δια μέσου αυτών, έρχεται σε εμάς και εντός ημών. Το Πνεύμα το Άγιο κατέρχεται αληθινά και ουσιαστικά, με όλες τις θεϊκές του λυτρωτικές ενέργειες. Το Πνεύμα το Άγιο είναι ο πλούτος της θεότητος, είναι το πλήρωμα της χάριτος, είναι η δύναμις και η ζωή κάθε υπάρξεως.

Ο Χριστός, δια του Αγίου Πνεύματος, κατοικεί σε εμάς και εμείς σ’ Εκείνον. Εμείς,  δια του Αγίου Πνεύματος, ζούμε εν Χριστώ και Αυτός σε εμάς, καθώς  «εκ του Πνεύματος ου ημίν έδωκεν» (Α΄ Ιωάν. 3,24).

Η αποκάλυψη που δέχθηκε ο άνθρωπος την ημέρα της Πεντηκοστής έχει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα. Αν στα Θεοφάνεια και στην Μεταμόρφωση η τριαδική αποκάλυψη απευθυνόταν στον εξωτερικό άνθρωπο, στην αντίληψη των αισθήσεών του, όπως ο Πρόδρομος και οι εκλεγμένοι απόστολοι άκουσαν την φωνή του Πατρός κι είδαν τον Υιό και το Πνεύμα το Άγιο, να εμφανίζεται εν είδει περιστεράς, αντίθετα στην Πεντηκοστή δεν υπάρχει καμία αισθητή εκδήλωση της Τριάδος. Μόνο οι πύρινες γλώσσες και ο θόρυβος που τις ακολουθούσε ήταν αισθητά στις φυσικές αισθήσεις του ανθρώπου. Μοιάζει ως επέκταση της αποκάλυψης, που οδηγεί από την ορατή εικόνα στην πνευματική κατανόηση, στην ολοκλήρωσή της μέσα στην Πεντηκοστή. Η αποκάλυψη, εδώ, δεν απευθύνεται στις σωματικές μας αισθήσεις άλλα στην εσωτερική ζωή του ανθρώπου. «Εν εκείνη τη ημέρα (κατά την οποίαν θα λάβετε το Άγιον Πνεύμα) γνώσεσθε υμείς ότι εγώ εν τω πατρί μου και υμείς εν εμοί καγώ εν υμίν» (Ιωάν. ΙΔ' 20).

Πράγματι, όλη η ζωή της Εκκλησίας οδηγείται και χειραγωγείται από το Πνεύμα το Άγιο, το οποίο πάντοτε είναι το Πνεύμα του Θεανθρώπου Χριστού (Γαλ. 4,6). Γι’ αυτό γράφει σε άλλη Επιστολή του ο Απόστολος Παύλος, ότι «ει δε τις Πνεύμα Χριστού ουκ έχει, ούτος ουκ έστιν Αυτού» (Ρωμ. 8,9). Ενώ ο Μέγας Βασίλειος διακηρύσσει ότι «το πνεύμα το Άγιο αρχιτεκτονεί Εκκλησία Θεού», γράφει ο Επίσκοπος Αθανάσιος Γιέβτιτς, στο Βιβλίο: Βίος του Οσίου Πατρός Ιουστίνου Πόποβιτς. (Εκδ. Νεκτ. Παναγόπουλος, Αθήνα 2001)

Όσοι έλαβαν τον Παράκλητο την ημέρα της Πεντηκοστής, τον έλαβαν, ως μέλη ενός καινού σώματος που το αίμα του Χρίστου εξαγόρασε, ως Εκκλησία. Επομένως, η Εκκλησία είναι η εκπλήρωση της οικονομίας της Τριάδος, η αποκάλυψη του Πατρός μέσα στο έργο του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Είναι εικόνα της Τριάδος, ενότης εν πολλαπλότητι Υποστάσεων και «κατ' εικόνα της θείας Τριαδικής ενότητας», την οποία η Πεντηκοστή ολοκληρώνει την σύστασή της. Γι' αυτό είναι φυσικό, ως πρώτη ημέρα της εορτής της καθόδου του Αγίου Πνεύματος, ν' αφιερώνεται στον εορτασμό της Αγίας Τριάδος και είναι ακόμη φυσικό στην Εκκλησία μας, να παίρνει η γιορτή το όνομά της ακριβώς από την Αγία Τριάδα. Η ονομασία αυτή προέρχεται από την σημασία του ίδιου του γεγονότος: Η λύτρωση του ανθρωπίνου γένους πραγματώθηκε, διά της θελήσεως και της ενεργείας, που είναι κοινή στα τρία θεία Πρόσωπα. Επομένως η θέωση του ανθρώπου πραγματοποιείται, διά της κοινής θελήσεως και ενεργείας της Τριάδος των Θείων Προσώπων.

Η Πεντηκοστή είναι οντολογικά συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή της Εκκλησίας κι αυτό μέχρι την τελευταία της ήμερα. Αν η Ανάληψη του Κυρίου υπήρξε μια προϋπόθεση της καθόδου του Αγίου Πνεύματος μέσα στον κόσμο, η παρουσία της Τρίτης Υποστάσεως αποτελεί με την σειρά της μια προϋπόθεση και ετοιμασία της δευτέρας και ενδόξου ελεύσεως του Χριστού, αφού οι δώδεκα απόστολοι θα καθίσουν επί των θρόνων για να κρίνουν τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ. Η Πεντηκοστή, επομένως, μας οδηγεί στην εσχατολογική ολοκλήρωση, στην εμφάνιση εκείνου που μας δείχθηκε στην εικόνα της Αναλήψεως, δηλαδή του Ιησού: «ούτος ελεύσεται ον τρόπον εθεάσασθε αυτόν πορευόμενον εις τον ουρανόν» (Πράξ. Α' 11)  Η Πεντηκοστή μας οδηγεί λοιπόν στον καινό κόσμο, στην καινή γη, στην Βασιλεία της δόξας του Θεού.

Η Πεντηκοστή είναι πάνω απ' όλα πνευματική γέννηση του ανθρώπου εν Αγίω Πνεύματι. «Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος Θεός». Κατά την ενανθρώπηση ο Θεός γεννάται μέσα στην σάρκα, γίνεται άνθρωπος. Από την Πεντηκοστή και μετά, ο άνθρωπος δια της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος μπορεί να θεωθεί. Διά του Αγίου Πνεύματος «ο Θεός Λόγος του Πατρός εμβαίνει και εις ημάς», λέει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος.

Η Εκκλησία θεμελιώθηκε στην διπλή έλευση του Λόγου και του Πνεύματος μέσα στον κόσμο. Όπως γνωρίζουμε, η οικονομία του Δευτέρου Προσώπου του Θεού, καθώς και του Τρίτου Προσώπου, έχει καθεμιά τον δικό της χαρακτήρα και νόημα.

Την ήμερα της Πεντηκοστής η ίδια η τριαδική ζωή κατέρχεται επί της γης και γίνεται ζωή του ανθρώπου. Η Αγία και Ζωαρχική Τριάς, στην οποία οφείλουμε την σωτηρία και την θέωσή μας, γίνεται το θεμέλιο της εκκλησιαστικής ζωής και η αρχή της σωτηρίας του ανθρώπου, εν Αγίω Πνεύματι. ΑΜΗΝ!