Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ

 Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ

Του Πρωτ. Γεωργίου Σούλου

Το σημερινό Συναξάρι γράφει: «Τη αυτή ημέρα  μνήμην ποιούμεν του οσίου Πατρός ημών Ιωάννου, του συγγραφέως της Κλίμακος».   

Η Εκκλησία αφιερώνει τη σημερινή ημέρα στην ιερή  μορφή και το έργο του μεγάλου ασκητικού συγγραφέως Ιωάννου του επονομαζομένου της «Κλίμακος», επειδή το μοναδικό βιβλίο που συνέγραψε φέρει τον τίτλο «Κλίμαξ», δηλαδή σκάλα, διότι οδηγεί από τα χαμηλά στα υψηλά, από τα πρώτα στάδια της πνευματικής ζωής στα υψηλότερα και στα τελειότερα.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί οδηγό και για όλους τους χριστιανούς, κάθε εποχής, διότι με ενάργεια περιγράφει τους πνευματικούς αγώνες και τα εμπόδια που συναντούμε όλοι μας, στην πορεία μας,
στην αιωνιότητα.

Εκ του περιεχομένου το σύγγραμμα αυτό ονομάζεται «Κλίμαξ αρετών», διότι ταξινομεί τις αρετές, κατά τρόπο που δείχνει μία πορεία στην ηθική τελείωση. Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, διδάσκει, πώς μπορούμε, να αποφεύγουμε την αμαρτία, για να φτάσουμε στην αγιότητα, την οποία μας πρόσφερε ο Κύριος με το σταυρικό Του θάνατο και με την Ανάστασή Του.

Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, καταδεικνύει ότι τα πάθη συνδέονται στενά μεταξύ τους. Είναι μία αλυσίδα και το ένα προέρχεται από το άλλο. Πολλές φορές χρησιμοποιεί τους όρους μητέρες των παθών και θυγατέρες των παθών, προκειμένου να δείξει την εσωτερική σχέση τους. Πολλές φορές το ένα πάθος δίνει τη σκυτάλη στο άλλο.

Μερικά από τα όντως πολύτιμα διδάγματα του αγίου καλό θα ήταν να τα μελετήσουμε, μας συστήνουν έγκριτοι μελετητές του έργου αυτού. Γράφει, μεταξύ άλλων, ότι «για να μπορέσουμε να πλησιάσουμε το Θεό πρέπει να βγάλουμε από μέσα μας οτιδήποτε άλλο έχουμε θεοποιήσει. Να ελαφρώσουμε την καρδιά μας από οποιοδήποτε άλλο βάρος και να ετοιμάσουμε το θρόνο, για να καθίσει ο Θεός. Πρέπει να επιφέρουμε την ολοκληρωτική αλλαγή στην όλη ύπαρξη μας, ζώντας την ζωή της μετανοίας».

Κι αυτό γιατί όπως και πάλι τονίζει ο Άγιος, «μετάνοια» σημαίνει ανανέωση του βαπτίσματος. Μετάνοια σημαίνει υπόσχεση στον Θεόν για νέα ζωή ταπεινώσεως. Διότι, λέγει ότι «της μετανοίας προηγείται η γνώση του εαυτού μας. Πρέπει να δούμε σε βάθος ποιοι ακριβώς είμαστε. Να αποκτήσουμε την πολυπόθητη αυτογνωσία, βγάζοντας από μέσα μας τον Φαρισαίο, χαμηλώνοντας το ανάστημά μας, σκύβοντας το κεφάλι μας».

Και συνεχίζει λέγων ότι, «όταν καταφέρω να δω κατάματα τον εαυτό μου, τότε έχω προσεγγίσει την ταπείνωση με αυτογνωσία. Ταπείνωση και αυτογνωσία είναι αρετές αλληλένδετες. Η μια προϋποθέτει την άλλη και η μια οδηγεί στην άλλη. Χωρίς αυτογνωσία δεν γίνεται κανείς ταπεινός και χωρίς ταπεινοφροσύνη δεν είναι δυνατόν να γνωρίσεις, ποιος και τί ακριβώς είσαι».

Λέγει, ακόμη, ο άγιος μας, ότι, «αυτός που μιλά για την αγάπη είναι σαν να επιχειρεί να ομιλήσει με τον ίδιο το Θεό, διότι η αγάπη, ποιοτικά  είναι ομοίωση με τον Θεό».

Η Εκκλησία αφιέρωσε τη σημερινή ημέρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής στο μεγάλο αυτό Πατέρα, θέλοντας να μας υποδείξει τον βίο του Αγίου, ώστε  να τον μιμηθούμε και να  μη διστάσουμε να πάρουμε την πορεία για τον Γολγοθά.

Είναι γεγονός, ότι όποιος θα αποφασίσει να σηκώσει τον σταυρό του και να γίνει συνοδοιπόρος του Εσταυρωμένου θα αντιμετωπίσει πολλούς πειρασμούς, δαίμονες, πάθη, εμπαιγμούς, δισταγμούς, φθόνο και μίσος από τον κόσμο.

Όλα αυτά τα φρικτά και δεινά είναι τα φόβητρα μιας πνευματικής προσπάθειας, για την εν Χριστώ συμπόρευση, η οποία είναι η μία όψη του ιδίου νομίσματος. Η άλλη όψη, με την οποία ατενίζουμε το αποτέλεσμα με θάρρος και αυταπάρνηση, μας επιφυλάσσει στεφανηφόρα πνευματικά βραβεία ασύλληπτης δόξας και τιμής, αφού ο νικηφόρος και στεφανηφόρος αγώνας, μας επιβραβεύει με τη Θέα του Θεού και με μυστική ευφροσύνη και μας εισάγει στην εμπειρία της χαράς της αποκάλυψης και της «εν αυτώ» αγιοπνευματικής ζωής.

Βεβαίως είναι εξαιρετικά δύσκολες αυτές οι υπερβάσεις και ίσως φαίνονται σαν ιστοί αράχνης. Πράγματι, είναι δύσκολες, αλλά όχι ακατόρθωτες. Είναι η προσωπική μας «κλίμακα», που προσομοιάζει με τον βίο και την πορεία του σήμερον τιμωμένου αγίου Ιωάννη του Σιναΐτη, ο οποίος ανέβηκε όλη την κλίμακα των αρετών.

Στο «θεόπνευστο» ιερό κείμενο της "Κλίμακας", ανακαλύπτουμε τον ευαγγελικό μήνυμα και την Παράδοση του ήθους της Εκκλησίας, γραμμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε τα θαυμαστά μυστήρια του Θεού, να γίνονται κατανοητά και αντιληπτά από τον κάθε αναγνώστη. Όσοι έχουν μελετήσει αυτό το ιερό κείμενο φθάνουν στο σημείο να λένε ότι σ’ αυτό βρίσκεται συμπυκνωμένη ολόκληρη η χριστιανική διδασκαλία.

Παράλληλα με την τιμή εις το θείο πρόσωπο του αγίου Ιωάννου του Σιναΐτη η Εκκλησία όρισε, ως ευαγγελικό ανάγνωσμα την περικοπή, που αναφέρεται στη θεραπεία ενός σεληνιασμένου  νέου.  Το νόημα της ευαγγελικής περικοπής, θα μπορούσε κανείς να το προσεγγίσει μέσα από το έργο του αγίου Ιωάννη, με το σκεπτικό ότι κάθε φορά που ενδοσκοπούμε τον εαυτό μας, μπορεί να βρούμε τον ατομικό μας δαιμονισμό, ίσως όχι με την μορφή της φρικτής, όντως, περίπτωσης του σημερινού νέου.  

Διότι ο δαιμονισμός ή η αμαρτία είναι σαν ένα πεινασμένο λιοντάρι, που ζητά και τελικά κατατρώει, κάθε τι που βρίσκεται  αποκομμένο από τη Χάρη του Θεού, που είναι η μόνη πηγή της ζωής και αγαθότης. Βέβαια σήμερα ο κόσμος πορεύεται αντίστροφα. Δηλαδή βρίσκεται σε πορεία οπισθοδρόμησης και πτώσης, η οποία τον οδηγεί στην καταστροφή και στην ανυπαρξία.

Η πορεία του ανθρώπου μέσα στην εκκλησιαστική εμπειρία είναι ο ευθύς δρόμος, που οδηγεί προοδευτικά στην πραγμάτωση, στην δικαίωση, στην θέωση, στο οντολογικό και στο αυθεντικό «είναι» της υπάρξεως. Η Εκκλησία διαρκώς, αλλά εξόχως ιδιαίτερα τούτη την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής, προβάλλει την άσκηση στην αυτογνωσία και μας προτείνει την συμπόρευση με τον Χριστό και τους αγίους της, με νηστεία και προσευχή, δια την απόταξη του σατανά διότι «τούτο το γένος εν ουδενὶ δύναται εξελθείν ει μη εν προσευχή και νηστεία».

Απολυτίκιον αγίου Ιωάννου

Ήχος γ'. Θείας πίστεως

Θείαν κλίμακα, υποστηρίξας, την των λόγων σου, μέθοδον πάσι, Μοναστών υφηγητής αναδέδειξαι, εκ πρακτικής Ιωάννη καθάρσεως, προς θεωρίας ανάγων την έλαμψιν. Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.