ΚΥΡΙΑΚΗ Η΄ΛΟΥΚΑ

ΚΥΡΙΑΚΗ Η΄ΛΟΥΚΑ

Η παραβολή του καλού Σαμαρείτη

Του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Σούλου

Ο Κύριος στη σημερινή περικοπή από το Ιερό Ευαγγέλιο, διηγείται την παραβολή του καλού Σαμαρείτη, εις απάντηση εις την εκφρασθείσα ειρωνική απορία ενός νομοδιδασκάλου του Μωσαϊκού Νόμου, ο οποίος «προσήλθε τω Ιησού εκπειράζων αυτόν και λέγων, διδάσκαλε, τι ποιήσας ζωήν αιώνιον κληρονομήσω και τις εστί μου πλησίον».

Μην ανησυχείς, απαντά ο Χριστός, μόνο ξεκίνα να  «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της ισχύος σου και εξ όλης της διανοίας σου, και τον πλησίον σου ως σεαυτόν».

Μελετώντας το ιερό κείμενο της περικοπής παρατηρούμε ότι ο Ιησούς ομιλεί αόριστα ότι κάποιος «άνθρωπος», περιέπεσε σε ληστεία. Δεν αναφέρει την ταυτότητα του κακοποιημένου ανθρώπου, διότι δεν θέλει να χαρακτηρίσει, να κατηγοριοποιήσει ή να ορίσει συγκεκριμένη προέλευση, τάξη ή εθνικότητα του ανθρώπου, που «περιέπεσε» στους ληστές.

Γνωρίζουμε από την Παλαιά Διαθήκη, ότι ο κάθε άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού. Όλοι οι άνθρωποι φέρουμε το «κατ’ εικόνα», είμαστε ίσοι μεταξύ μας και έχουμε την ίδια υπόσταση και τις ίδιες ανάγκες. Γι’ αυτό στην παραβολή τόσο ο «άνθρωπος» που υπέστη την επίθεση των ληστών, όσο και ο εκ της πόλεως της Σαμάρειας που φρόντισε αυτόν, αναφέρονται με γενική περιγραφή και χωρίς ταυτότητα.

Ο νομικός, πειράζων τον Χριστό, ζητά ερμηνεία της λέξεως «πλησίον», την οποία ως νομοδιδάσκαλος όφειλε να γνωρίζει. Μα και βέβαια γνωρίζει άριστα τι σημαίνει «πλησίον» και σκόπιμα προφασίζεται ότι δεν γνωρίζει, διότι εξέφραζε την κοσμική αντίληψη για τη σχέση με τον πλησίον. Σχέση που στηρίζεται στην οικονομική και εμπορική συναλλαγή, καθώς και στον ατομοκεντρισμό και την ευδαιμονία.

Ο Χριστός για να ερμηνεύσει την έννοια «πλησίον» δεν φέρνει, ως παράδειγμα, έναν ομόθρησκο του παθόντος, αλλά έναν αλλοεθνή και αλλόθρησκο, διότι η παρουσία του Χριστού στον κόσμο, επέφερε ριζική αλλαγή, που απελευθέρωσε δυνάμεις διαχρονικού διαμετρήματος, που ενδεχομένως είχαν παγιδευτεί μέσα σε ανώριμες και ανόητες θρησκευτικές και κοινωνικές αγκυλώσεις.

Επειδή αποδεχόμαστε, ως μέλη της Εκκλησίας, ότι ο Θεάνθρωπος Χριστός κόμισε νέο ήθος και περιεχόμενο,  καθολικής διάστασης για τον κόσμο, τότε η πολυπολιτισμικότητα είναι η βαθειά εφαρμογή θεμελιωδών αρχών και αξιών και όχι ρηχή και επιπόλαιη πολιτιστική πολυχρωμία ή ένα συγκυριακό πολιτισμικό πρόβλημα.

Η ελευθερία και η ισότητα στο πρόσωπο του Χριστού απαντά στο πανανθρώπινο αίτημα για υπαρξιακή ταυτότητα του κάθε ανθρώπου, που θα υπερβαίνει τις στενά τοπικές, εθνικές, πολιτικές, θρησκευτικές πεποιθήσεις και ότι ο κάθε άνθρωπος, ως δημιούργημα του Θεού, είναι ισότιμο μέλος της πανανθρώπινης κοινωνίας.

Το ότι δεν μπορούμε να δεχτούμε τους αλλοεθνείς και αλλόθρησκους, οφείλεται στο ότι δεν θέλουμε, δεν μπορούμε ή δεν μας επιτρέπεται να δούμε τους εαυτούς μας ως «άλλους» ή ως ξένους και προσωρινούς σ’ αυτόν τον κόσμο της πτώσης και της φθοράς.

Συμπυκνώνοντας τα νοήματα της παραβολής του καλού Σαμαρείτη, ενδεικτικά αναφέρουμε τα παρακάτω:

1^ο) Η συμπεριφορά του Σαμαρείτη συνιστά διαχρονική πρόταση διαπολιτισμικής αγωγής και εκπαίδευσης. Η έμπρακτη αγάπη του, που υπερβαίνει τα θρησκευτικά ή γεωγραφικά όρια, καθορίζει την ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων, που είναι  ουσιαστική αξία κάθε πολιτισμού, καθώς και στοιχείο καθολικότητας, που αντιδιαστέλλεται της παγκοσμιοποίησης.

2^ο) Η οικουμενική και κοινωνική διάσταση της επιστήμης βρίσκει έρεισμα σ’ αυτή την ευαγγελική παραβολή. Η έκφραση της αγάπης προς τον πλησίον, γίνεται με κάθε τρόπο και με όλα τα τότε μέσα της επιστήμης.

3^ο) Ο αγώνας της πίστης είναι αγώνας πνευματικός, που επικρατεί το πνεύμα πραότητας και ανεξικακίας και όχι πνεύμα πολεμικής ιαχής και μάχης.

4^ο) Η παραβολή διδάσκει τον σεβασμό της διαφορετικότητας και της ταυτότητας του άλλου, που είναι στοιχείο της διαπολιτισμικής θεολογίας. Ο καλός Σαμαρείτης θυσιάζει ένα υπερεγώ, προϊόν της εθνικής και θρησκευτικής πρόσληψης, για να υπηρετήσει την καθολική αρχή, ότι ο άνθρωπος, ως δημιούργημα του Θεού, είναι ισότιμο μέλος της πανανθρώπινης κοινωνίας.

5^ο) Στην παραβολή του καλού Σαμαρείτη γίνεται σύνδεση του κοινωνικού ρεαλισμού με την εσχατολογία και τη διαπολιτισμικότητα, καθώς και με την αρετή της «εν Χριστώ» αγάπης. Η  αγάπη γκρεμίζει τα τείχη και τα σύνορα που δημιουργεί ο εγωισμός, τα συμφέροντα των ανθρώπων και η διαφορετικότητα των πεποιθήσεων και των πολιτισμών.

6^ο) Η αγάπη του Σαμαρείτη προβάλλεται, ως θεμελιώδης ανθρώπινη αρετή στη διδασκαλία του Χριστού, ο οποίος μέσα από τις φαινομενικά απλές ρήσεις του, διδάσκει υψηλά νοήματα ήθους, που καλούν την ανθρώπινη ύπαρξη, να εμπεδώσει και να ακολουθήσει.

Συνεπώς η Εκκλησία καλεί τον άνθρωπο να παραδειγματιστεί από τον ίδιο το Θεό στην άσκηση της αρετής. Μας δίνει πολλά ανθρώπινα και ιδιαίτερα θαυμαστά παραδείγματα εκδήλωσης αγάπης και Θείας Φιλανθρωπίας, που μπορούν να μας νουθετήσουν και να μας καθοδηγήσουν.

Η αγάπη είναι ανθρωπίνως εφικτή.  Η αγάπη είναι η αρετή, την οποία όλοι οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να νιώσουν, χωρίς να είναι «ανώτεροι» ή «εκλεκτοί». Η αγάπη  αντέχει στις δοκιμασίες και στον χρόνο, όπως αντέχουν τα ευγενή μέταλλα, που δεν οξειδώνονται ποτέ.

Η αυθεντική αγάπη είναι το αποτέλεσμα της ελεύθερης εκλογής μας, για έκφραση φροντίδας, σεβασμού και ευθύνης, προς κάθε πρόσωπο ή πράγμα, που δημιούργησε ο Θεός. Η αγάπη είναι ένωση και διατήρηση της υπαρκτικής μας ακεραιότητας, με το πρόσωπο του άλλου, που οι δύο υπάρξεις γίνονται μία και συνάμα παραμένουν δύο, κατ’ όψιν.  Η ειλικρινής αγάπη στηρίζεται στην εμπιστοσύνη, στην πίστη και στην αποδοχή του άλλου.

Η αγάπη χρειάζεται τον δικό της χρόνο «επώασης», διαφορετικά δεν μεταποιείται σε μόνιμη υπαρκτική σχέση, αλλά σε προσωρινό συναίσθημα, έστω και αν βιώνεται με έντονο τρόπο.

Γι' αυτό, ο άνθρωπος που αναζητά την αγάπη, θα ανακαλύψει ότι η αγάπη, καθώς την κηρύττει ο Απόστολος Παύλος «πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει». Η αγάπη είναι καθολική. Προσφέρεται ανεξαιρέτως σε όλους τους ανθρώπους χωρίς διακρίσεις.

Ο μεγάλος Ρώσος συγγραφέας Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι λέγει για το νόημα της αγάπης ότι «είναι ένας κόσμος ολόκληρος, το πιο πολύτιμο απ’ όλα τα πολύτιμα πετράδια». Βεβαίως το νόημα της αγάπης έχει πολύπλευρες έννοιες. Τούτο το βαθύ αίσθημα, πέρα από την ουσιαστική προσέγγισή του, έχει πανανθρώπινες προεκτάσεις. Είναι η παγκόσμια φυσική προσταγή, η αιώνια επιβεβλημένη αναγκαιότητα, που ρυθμίζει και καθορίζει με έναν τέλειο τρόπο τον αγώνα της Υπάρξεως. Μια αμοιβαία σχέση άρρηκτα συνδεδεμένη με πανάρχαιες καταβολές.  

Δεν είναι τυχαίο ότι με το νόημα της αγάπης έχουν ασχοληθεί επιστήμονες, ποιητές, φιλόσοφοι, λογοτέχνες, ψυχολόγοι και έχει υμνηθεί με αριστουργηματικό τρόπο, ώστε χωρίς καμιά αμφιβολία, να μπορούμε να διαβεβαιώσουμε, ότι η προσφορά αυτού του αισθήματος στο πνεύμα και τη διανόηση, έχει γίνει ένας κυρίαρχος παράγοντας στις υπαρξιακές ανάγκες του ανθρώπου. «Να αγαπήσεις», γράφει ο Έριχ Φρομ, «σημαίνει να δώσεις τον εαυτό σου ολοκληρωτικά με την ελπίδα ότι η αγάπη σου, θα γεννήσει αγάπη στο αγαπόμενο πρόσωπο».

Η αγάπη, λοιπόν, είναι η κινητήριος δύναμη της ψυχής. Είναι αυτή που οριοθετεί τα σύνορα της έμπνευσης και δημιουργεί τα πιο ευγενικά αισθήματα και τις πιο ανεκτίμητες αξίες της ζωής.

Ας πορευόμαστε στην ζωή μας με την παραβολή του καλού Σαμαρείτη, ως  πυξίδα του νου και της καρδιάς μας.  Ας ευχηθούμε, να γίνει ο καλός Σαμαρείτης, που είναι ο ίδιος ο Χριστός, σημείο αναφοράς και καταφυγής στον κόσμο ολόκληρο.

Ας αρχίσουμε, να προετοιμαζόμαστε, για την πορεία προς τη νηστεία των Χριστουγέννων, επικαλούμενοι την Θεία χάρη, ώστε να μας ενισχύει σε κάθε προσπάθειά μας, για πνευματική ζωή, για προσφορά αγάπης προς κάθε συνάνθρωπό μας, προς τον «πλησίον» μας, χωρίς διακρίσεις και υστερόβουλες σκέψεις, οι απάδουν της χριστιανικής μας ιδιότητος. ΓΕΝΟΙΤΟ!